گيلان، استاني مهاجرفرست محسوب میشود. شهرستان رشت با تراكمي معادل 414 نفر در هر كيلومتر مربع، بيشترين سهم جمعيت در بين شهرستانهاي اين ناحيه را دارد.رشد جمعيت شهرهاي گيلان و به خصوص رشت،آرام است، به طوري كـه ميـزان متوسـط رشـد جمعيت در كل كشور از رشت بالاترمیباشد .
بر اساس اولین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1335 ه . ش،رشت در این سال از جمعیتی معادل 109491 نفر برخوردار بود.در سال 1345 جمعیت شهر به 143557 نفر رسید که بر این اساس جمعیت شهر رشدی برابر با 78/2 درصد در سال داشته است.در سال 1355 با نرخ رشدی معادل 74/2درصد،جمعیت شهر به 188957 نفر رسید.10 سال بعد در سال 1365جمعیت به 290036 نفر افزایش یافت که این رقم بیانگر رشد 38/4 درصدی است.جمعیت شهر در سال 1375 به 417748 نفر رسید که با توجه به جمعیت 10 سال قبل نرخ رشدی معادل 7/3 درصد داشته است. طبق آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1385 شهر رشت جمعیتی معادل 557366 نفر را در خود جای داده که این جمعیت در مقایسه با یک دههی قبل،نرخ رشدی معادل 92/2 درصد داشته است.
جمعیت 412552 نفري سال 1375 شهر رشت ، در 100346 خانوار معمولي مي زيسته اند. در سال 1385 تعداد خانوارهاي اين شهر 136 هزار اعلام شده است .
در سال 1375 ميانگين تعداد افراد خانوار در محدوده شهر رشت 1/4 نفر بوده است. اين ميانگين براي كل كشور 77/4 مي باشد. نتيجهی مقايسه بعد خانوار رشت با كل كشور ، نشان مي دهد كه به طور متوسط خانوارهاي رشت ، كم جمعيت تر از خانوارهاي كل كشورند . ميانگين بعد خانوار در شهر رشت از 1335 تا 1375 تغيير چنداني نداشته یعنی در این دورهی 45 ساله حدود 57/0 نفر از بعد خانوار كاسته شده است . براساس آمار اعلام شده در سال 1385 میانگین تعداد افراد خانوار درشهر رشت 48/3 می باشد ومشاهده میشود که روند گذشته مبنی بر کاهش روند بعد خانوار ادامه داشته وحتی شدت آن نیز افزایش داشته است .
بررسی الگوی جنسی جمعیت نشان دهندهی نسبت جنسی تقریبأ متعادلی در کل دورههای سرشماری بوده و بیشترین رقم آن مربوط به دورهی 65-55 با 103 و کمترین آن مربوط به سال 35 و معادل 2/99 میباشد.در حال حاضر بر اساس سرشماری سال 1385 از جمعیت 557366 نفری شهر رشت،278723 نفر مرد و 287643 نفر زن هستند.(مرکز آمار ایران،1385 )
ميزان باسوادي شهر رشت در سال 1335 برابر 35 درصد بوده كه در سال 1375 به 8/88 درصد رسیده است. در سال 1375 اين ميزان براي مردان شهر رشت به 82/91 درصد و براي زنان به 92/85 درصد رسيده است . براساس آمار سال 1385 جمعیت با سواد شهر رشت 477105 نفر اعلام گردید. از لحاظ سـطح تحصـيلات جامعهی مورد بررسي، 5/3 درصد بـي سـواد ، 1/13 درصد داراي تحصـيلات ابتـدايي ،5/13درصد راهنمايي ، 4/35 درصد متوسطه، 3/14 درصد فوق ديپلم ، 9/14 درصد ليسـانس ،9/2 فـوق ليسانس و دكترا و 2/0 درصد تحصيلات حوزوي داشته اند . مقايسهی سطح تحصيلات زنان و مردان نيز نشان مي دهد زنـان و مـردان در سـطوح تحصيلي ابتدايي تفاوت چنداني ندارند اما نسبت با سوادي در ميان زنان بـيش از مـردان و نسبت تحصيلات عالي در بين مردان بيش از زنان است . (مرکز آمار ایران،1385 )
اوضاع كلي اقتصادي شهر
منظور از گروه هاي اصلي فعاليت نيروي انساني، اشتغال شاغلان در بخش هاي مختلف اقتصادي مثل بخشهاي كشاورزي، معدن، صنعت و… است. درسال 1375 از 110136 نفر شاغلان شهر رشت 08/2 درصد در بخش كشاورزي ، 65/33 درصد در بخش صنايع و معادن (شامل بخش معادن، صنعت - ساخت ، آب و برق و گاز، ساختمان( ومابقي يعني 62/62 درصد در بخش خدمات (شامل زير بخش هاي عمده فروشي ، خرده فروشي، هتل و رستوران، حمل و نقل، واسطه گريهاي مالي، مستغلات، اجاره، اداره امور عمومي و دفاع، آموزش، بهداشت و مددكاري اجتماعي و ساير فعاليت هاي خدمات عمومي، خانوارهاي معمولي داراي مستخدم، دفاتر و ادارات مركزي، هيأت هاي برون مرزي) و بقيه در فعاليت هاي نامشخص و اظهار نشده (65/1 درصد) مشغول فعاليت بوده اند .
منظور از بررسي وضع شغلي، نخست تشخيص سهم نسبي شاغلان بخش خصوصي وبخش دولتی و دوم تشخيص تركيب شاغلان بخش خصوصي از نظر سهم نسبي كارفرمايان، كاركنان مستقل، مزد و حقوق بگيران بخش خصوصي و بالاخره كاركنان فاميلي بدون مزد است . از طريق بررسي چگونگي وضع شغلي نيروي انساني شهر رشت و دگرگوني آن در گذر زمان، مي توان به بسياري از ويژگيهاي اقتصادي شهر پي برد . از 110136 نفر شاغلان شهر رشت در آبان ماه 1375 تعداد 59741 نفر، معادل 24/54 درصد در بخش خصوصی و 46871 نفر معادل 55/42 درصد در بخش دولتی مشغول فعالیت بوده اند ، 20/3 درصد نيز وضعيت بخشي خود را مشخص نكرده اند . تركيب وضع شغلي نيروي انساني شهر در مهرماه 1365 به صورت 92/41 درصد در بخش خصوصی و 73/52 درصد در بخش دولتي بوده است. مقايسهی اين دو پيكره نشان دهنده تحول وضع شغلي به سود بخش خصوصي است.
در گذر زماني ده ساله 75-1365 ، بخش خصوصی 32/12 درصد بر سهم نسبي خود افزوده است . در مقابل، بخش دولتي 18/10 درصد از سهم نسبي خود را از دست داده است . مابه التفاوت اين دو پيكره( 15/2 درصد) افزايش اهميت نسبي شاغلاني است كه نخواستهاند وضع شغلي خود را اظهار نمايند .
مقايسهی شهر رشت با سایر مناطق شهري گيلان نشان مي دهد سهم بخش خصوصي در مناطق شهريHDK استان گيلان 33/57 درصد ، بخش دولتي برابر با 55/39 درصد و حدود 1/3 درصد اظهار نشده می باشد . اين بررسي بیانگر آن است كه سهم بخش خصوصي در شهر رشت حدود 09/3 درصد كمتر از پيكرهی مشابه استاني بوده و سهم بخش دولتي در آن، حدود 3 درصد بيشتر از پيكره استاني است. طي يك دهه 36434 نفر به شاغلان شهر رشت افزوده شده است،از اين تعداد 28843 نفر در بخش خصوصي و 8008 نفر در بخش دولتي فرصت شغلي يافته اند و 417 نفر نيز از جمع كساني كه وضعيت شغلي خود را مشخص نکردهاند كاسته شده است . بنابراين 16/79 درصد از فرصت هاي شغلي ايجاد شده در بخش خصوصي و 97/21 درصد در بخش دولتي بوده است.
طبق آمار سال 1385 تعداد 164306 نفراز جمعیت 10 سال و به بالاتر شهر رشت شاغل به انواع فعالیت ها بوده اند. تركيب گروه هاي اصلي فعاليت در مهرماه 1385 عبارت است از 08/2 درصد در بخش کشاورزی ، 65/33 درصد در بخش صنايع و معادن و 61/62 درصد در بخش خدمات، 64/1 درصد هم سهم فعاليت هاي غيرقابل طبقه بندي و اظهار نشده بود.همانطورکه ملاحظه می شود این درصدها کاملا مشابه سال 1375 میباشد. (مرکز آمار ایران،1385 )